ABD Başkanı Donald Trump’ın önce Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’i Alaska’da, akabinde da Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’i Beyaz Saray’da ağırlamasıyla sürat kazanan diplomasi trafiği devam ediyor.
Trump’ın, Putin ve Zelenskiy ile biraraya gelebileceklerini söylemesinin akabinde bu görüşmenin nerede olabileceği tartışılan konulardan biri.
Rusya lideri Putin, 15 Ağustos Cuma günü Trump ile görüşmesi akabinde yapılan basın toplantısının sonunda İngilizce olarak “Bir sonraki [görüşme] Moskova’da” demişti.
Fakat Ukrayna lideri Zelenskiy’nin Moskova’ya gitmesi pek mümkün görülmüyor.
BBC Dünya Servisi’nin kıdemli gazetecilerinden Vitaliy Shevchenko’ya nazaran bu Zelenskiy’nin “hiçbir biçimde kabul etmeyeceği bir davet”.
“Ordusu yıllardır halkınızı katleden bir ülkenin başşehrine seyahat etmek pek çok açıdan yanlış olur. Buna ek olarak güvenlik zafiyeti de ortaya çıkabilir.
“Putin buluşma adresi olarak Moskova’yı göstererek, bunu kabul etmeyecek Zelenskiy’nin barışın önünde bir mahzur üzere algılanmasını istiyor olabilir.”
BBC’ye konuşan Zelenskiy’nin danışmanı Dmitro Litvin de Moskova’da bir görüşme olmayacağını “Nasıl bir reaksiyon vermemizi beklerdiniz ki? sorusuyla yanıtladı.
“[Putin] bunu söyledi, herkes bunu reddetti ve bu mevzu dün prestijiyle gündemden çıktı bile” dedi.
Zelenskiy, Beyaz Saray’daki basın toplantısında Putin’le başbaşa görüşmeye hazır olduğunu söylemişti.
Donald Trump’ın Mayıs’taki Ortadoğu tipi esnasında Rusya ve Ukrayna ortasındaki birinci direkt müzakereler başlarken Zelenskiy de Türkiye’ye giderek Putin’i beklemiş ama Rus başkan görüşmeye düşük düzeyli bir delegasyon göndermeye karar vermişti.
Rusya ve Ukrayna’dan yetkililer üç yıl sonra birinci sefer 16 Mayıs’ta karşılıklı olarak masaya oturmuş, görüşmede Türk heyeti de yer almıştı.
19 Mayıs Salı günü ise İsviçre bu görüşmeye konut sahipliği yapmak istediğini açıkladı.
İsviçre Dışişleri: ‘Putin’i tutuklamamanın yolu var’
İsviçre Dışişleri Bakanı Ignazio Cassis, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “Görüşme İsviçre’de yapılsın” açıklamasının akabinde Rusya ve Ukrayna önderlerini ağırlamaya hazır olduklarını söyledi.
Fakat BBC Cenevre Muhabiri Imogen Foulkes, bunun önünde yasal maniler olabileceğini söylüyor:
“İsviçre Memleketler arası Ceza Mahkemesi’ni (ICC) kuran Roma Muahedesi’ni onaylayan ülkelerden biri.
“ICC Putin hakkında savaş kabahatleriyle iddianame hazırladığı için, Rus başkanın İsviçre topraklarına ayak bastığı anda tutuklanması gerekiyor.”
BBC muhabiri Foulkes, İsviçre hükümetinin bu durumu nasıl önleyebileceklerine dair hukukçularla tartışma yürüttüğünü bildiriyor.
“Bugün basına konuşan Dışişleri Bakanı Cassis manevra alanları olduğunu söyledi ve ‘[Ülke olarak] özel rolümüz ve Cenevre’nin Birleşmiş Milletler’in Avrupa merkezi olması sayesinde bunu yapabiliriz’ dedi.”
Fakat Foulkes’a nazaran Putin buna karşın görüşme için muhtemelen Batı Avrupa’yı tercih etmez.
“Batı Avrupa yerine Türkiye yahut Birleşik Arap Emirlikleri’ni tercih edebilir.”
Güvenlik garantileri ne olacak?
Bir ateşkes imzalanması durumunda Rusya’nın Ukrayna’ya tekrar saldırmasının önüne geçmek için Kiev’in müttefiklerinin verecekleri güvenlik garantileri de Batılı diplomatlar arasında müzakere ediliyor.
ABD lideri Trump, Ukrayna’ya asker göndermeyeceklerini ancak ateşkesin akabinde ABD savaş uçaklarının Ukrayna’nın hava savunmasında vazife alabileceğini söyledi.
Fox News’a konuşan Trump, son periyottaki diplomasi trafiğine karşın Putin’in barış teklifini reddetmesinin de mümkün olduğunu ekledi.
NATO ülkelerinin askeri önderlerinin de 20 Ağustos Çarşamba günü biraraya gelmesi bekleniyor.
Toplantıda NATO’nun Avrupa operasyonlarının başında bulunan ABD Hava Kuvvetleri’nden General Alexus Grynkewich, müttefik ülkelere Alaska’daki Putin-Trump görüşmesinden kıymetli notları aktaracak ve NATO üyeleri ateşkes durumunda verebilecekleri güvenlik garantilerini müzakere edecek.
Eski NATO lideri: Putin, Zelenskiy ile görüşmeyecek
BBC’ye konuşan Eski NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen ise Putin ve Zelenskiy ortasında bir görüşme gerçekleşmeyeceğini düşündüğünü söyledi:
“Putin barışla ilgilenmiyor. Putin’in çıkarı bu süreci olabildiğince uzatma istikametinde.
“O yüzden Trump’ı ateşkes için ısrarcı olmaya ve direkt barış görüşmelerine geçmeye ikna etti.”
Rasmussen, barış muahedesi görüşmelerine geçmeden evvel güvenlik garantilerinin belirlenmesinin koşul olduğunu da ekledi:
“Bence güvenlik garantileri en kıymetli husus. Bu husus bir an evvel çözülmeli zira gelecekteki Rus ataklarına karşı bir garanti olmadığı surece Zelenskiy’nin hareket alanı son derece kısıtlı olur.”
